Według stanu na chwilę obecną, po przyjęciu przez Radę Europejską konkluzji z nadzwyczajnego posiedzenia w dniu 21 marca 2019 r. wystąpienie Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej ma nastąpić:
- 12 kwietnia 2019 r. (w przypadku braku przyjęcia umowy wystąpienia przez Wielką Brytanię) albo
- 22 maja 2019 r. (w przypadku przyjęcia umowy wystąpienia).
W związku z tym zmienią się zasady pobytu i pracy Brytyjczyków w Polsce. Ponieważ wciąż nie jest rozstrzygnięte na jakich zasadach nastąpi Brexit, zasadniczo możemy mieć do czynienia z trzema scenariuszami.
Scenariusz 1: Brexit na podstawie umowy wystąpienia między Wielką Brytanią i Unią Europejską
Komisja Europejska opublikowała projekt umowy wystąpienia, która dotychczas nie przeszła niezbędnych procedur wewnętrznych w Wielkiej Brytanii i tym samym nie wiadomo czy będzie obowiązywać od 23 maja 2019 r.
Główne założenia umowy wystąpienia:
– okres przejściowy od daty wejścia w życie umowy do 31 grudnia 2020 r. W jego trakcie zasady pobytu i pracy obywateli Wielkiej Brytanii w Polsce pozostaną bez zmian. Swoboda przepływu osób pomiędzy Wielką Brytanią a UE zostanie zatem w tym okresie utrzymana;
– sprawy związane z pobytem obywateli Wielkiej Brytanii i członków ich rodzin po zakończeniu okresu przejściowego uregulowane są w Części Drugiej projektu umowy wystąpienia pt. „Prawa obywatelskie”;
– po zakończeniu okresu przejściowego obywatele Wielkiej Brytanii i członkowie ich rodzin będą posiadać prawo pobytu w Polsce jeśli:
- korzystali z prawa pobytu w Polsce zgodnie z prawem UE przed zakończeniem okresu przejściowego;
- w dalszym ciągu mieszkają w Polsce.
– prawo stałego pobytu będzie przysługiwać co do zasady po upływie 5 lat nieprzerwanego pobytu(zgodnie z prawem UE, na warunkach przewidzianych w dyrektywie 2004/38/WE). Okresy legalnego pobytu lub pracy zgodnie z prawem Unii, przypadające na czas przed zakończeniem okresu przejściowego i po nim, będą wliczane do wymaganego okresu uprawniającego do nabycia prawa stałego pobytu;
– potwierdzeniem posiadania prawa pobytu lub prawa stałego pobytu będzie dokument zawierający adnotację, że został wydany zgodnie z umową wystąpienia;
– dokumenty będą wydawały urzędy wojewódzkie właściwe ze względu na miejsce pobytu.
Scenariusz 2: Brexit bez zawarcia umowy między Wielką Brytanią i Unią Europejską (tzw. bezumowny)
W związku z prawdopodobnym wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej bez zawarcia odpowiedniej umowy, kwestie pobytu i zatrudnienia obywateli WB w Polsce są przedmiotem
Na wypadek braku wejścia w życie umowy wystąpienia pomiędzy Wielką Brytanią a Unią Europejską uchwalona została ustawa z dnia 15 marca 2019 r. o uregulowaniu niektórych spraw w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej bez zawarcia umowy, o której mowa w art. 50 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (zwana dalej ustawą z 15 marca 2019 r.), która wejdzie w życie z dniem bezumownego wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Przywołany akt prawny m.in.:
- reguluje status pobytowy obywateli tego państwa oraz członków ich rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- zakłada ustanowienie okresu, w którym pobyt obywateli Wielkiej Brytanii i członków ich rodzin na terytorium Polski bezpośrednio po dacie Brexitu będzie uznawany za legalny;
- określa także podstawy prawne dla udzielenia im zezwoleń na pobyt czasowy oraz stały, uzależniając to od dysponowania w dniu poprzedzającym dzień wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE prawem pobytu lub prawem stałego pobytu.;
- przewiduje domniemanie posiadania jednego z takich praw przez osoby będące właścicielami w dniu poprzedzającym jej wejście w życie ważnych dokumentów wydanych przez polskie organy obywatelom Unii Europejskiej i członkom ich rodzin. Stąd też uzyskanie stosownych zezwoleń po Brexicie na podstawie projektowanych przepisów będzie znacząco łatwiejsze dla osób posiadających te dokumenty. Rejestracja i uzyskanie kart pobytu członka rodziny obywatela UE może być więc ułatwieniem dla obywateli Wielkiej Brytanii i członków ich rodzin, którzy będą chcieli pozostać w Polsce po Brexicie.
Główne założenia ustawy regulującej status pobytowy Brytyjczyków w Polsce:
– od daty Brexitu do 31 grudnia 2020 r. pobyt i praca obywateli Wielkiej Brytanii i członków ich rodzin będą uznawane za legalne jeśli dzień przed Brexitem będą posiadali prawo pobytu w Polsce;
– wprowadzenie nowych, dedykowanych dla Brytyjczyków rodzajów zezwoleń na pobyt czasowy (na 5 lat) i stały (na czas nieokreślony), o które będzie można się ubiegać w okresie od daty Brexitu do 31 grudnia 2020 r.;
– domniemanie posiadania prawa pobytu lub prawa stałego pobytu w Polsce dzień przed Brexitem dla osób posiadających w tym dniu zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE, dokument potwierdzający prawo stałego pobytu, kartę pobytu lub kartę stałego pobytu członka rodziny obywatela UE – uproszczenie postępowania o zezwolenie na pobyt czasowy lub stały dedykowanego Brytyjczykom;
– uprawnienie do uzyskania zezwolenia na pobyt stały po upływie 5 lat legalnego nieprzerwanego pobytu również po Brexicie, na warunkach określonych ustawą z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach;
– uzyskanie zezwolenia na pobyt będzie uprawniało do podejmowania pracy;
– wnioski o zezwolenia na pobyt będą rozpatrywane przez urzędy wojewódzkie właściwe ze względu na miejsce przebywania.
Warunki legalnej pracy
Obywatel Zjednoczonego Królestwa i członek jego rodziny, którzy przebywali w Polsce legalnie w dniu poprzedzającym wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej bez umowy, będą mogli w dalszym ciągu przebywać w Polsce legalnie do dnia 31 grudnia 2020 r. W tym okresie będą mogli także legalnie pracować na terytorium RP.
Jeśli cudzoziemiec taki będzie chciał nadal przebywać w Polsce po dniu 31 grudnia 2020 r., powinien najpóźniej do dnia 31 grudnia 2020 r. wystąpić do wojewody o udzielenie szczególnego zezwolenia na pobyt czasowy lub stały (w zależności od tego, czy spełnia określone ww. ustawą warunki do udzielenia zezwolenia na pobyt stały, czy czasowy). Po złożeniu kompletnego wniosku, w okresie oczekiwania na wydanie zezwolenia, cudzoziemiec może także legalnie przebywać i pracować na terytorium RP.
Wspomniane zezwolenia na pobyt czasowy dla obywatela Zjednoczonego Królestwa lub członka jego rodziny będą udzielane na okres 5 lat. Cudzoziemiec posiadający takie zezwolenie będzie mógł wykonywać pracę na terytorium RP bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.
Cudzoziemiec posiadający wspomniane zezwolenie na pobyt czasowy będzie mógł po upływie 5 lat legalnego pobytu w Polsce ubiegać się o udzielenie zezwolenia na pobyt stały (o ile spełni pozostałe warunki określone ustawą z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach).
W innych przypadkach, gdy zezwolenie na pobyt czasowy straci ważność, obywatel Zjednoczonego Królestwa lub członek jego rodziny będzie mógł legalnie wykonywać pracę na terytorium RP po uzyskaniu odpowiednich dokumentów pobytowych i zezwolenia na pracę lub zezwolenia na pracę sezonową na zasadach ogólnych dotyczących obywateli tzw. państw trzecich.
Zezwolenia na pobyt stały uprawniają cudzoziemców do pobytu i wykonywania pracy na terytorium RP.
Twardy Brexit a działalność Agencji zatrudnienia
W przypadku bezumownego opuszczenia Unii Europejskiej przez Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, kwestie z zakresu świadczenia usług w Polsce przez brytyjskie agencje zatrudnienia uregulowane zostaną na poziomie krajowym.
Ww. kwestie są przedmiotem ustawy z 15 marca 2019 r.
Aktualnie, czyli do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie ustawy z 15 marca 2019 r., przedsiębiorcy ze Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej mogą wykonywać na terytorium Polski działalność agencji zatrudnienia:
- w zakresie pracy tymczasowej na podstawie wpisu do rejestru agencji zatrudnienia, zgodnie z art. 18 ust. 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 1265, z późn. zm.), albo
- w zakresie pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego lub poradnictwa zawodowego w ramach złożonego zawiadomienia, o którym mowa w 19i ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Od dnia wejścia w życie ustawy z 15 marca 2019 r., w przypadku bezumownego Brexitu, przedsiębiorcy ze Zjednoczonego Królestwa straciliby możliwość wykonywania działalności na dotychczasowych zasadach.
Ustawa z 15 marca 2019 r. określa, iż przedsiębiorcy Ci, posiadający w dniu wejścia w życie ww. ustawy, uprawnienia do świadczenia na terytorium Polski usług z zakresu agencji zatrudnienia (tj. pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego, poradnictwa zawodowego lub pracy tymczasowej), będą traktowani jak przedsiębiorcy zagraniczni z państw członkowskich Unii Europejskiej – jednak nie dłużej niż przez okres 3 miesięcy od dnia wejścia w życie tej ustawy. Oznacza to, że przedsiębiorcy ze Zjednoczonego Królestwa posiadający, w dniu wejścia w życie ww. ustawy, wpis do rejestru agencji zatrudnienia lub działający w ramach złożonego zawiadomienia – będą mogły, przez okres 3 miesięcy, prowadzić działalność bez żadnych zmian.
Okres przejściowy ma służyć dokonaniu odpowiednich przekształceń umożliwiających prowadzenie działalności w tym zakresie, już jako podmiotowi działającemu z krajów trzecich.
Np. jeżeli podmiot, prowadzony przez osobę fizyczną w ramach złożonego zawiadomienia, chciałby kontynuować swoją działalność na terytorium Polski, musi przekształcić się jedną ze spółek prawa handlowego (komandytową, komandytowo-akcyjną, z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjną) i następnie starać się o wpis do rejestru agencji zatrudnienia, tak jak w przypadku przedsiębiorców z państw trzecich.
Z dniem następującym po upływie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z 15 marca 2019 r., przedsiębiorcy ze Zjednoczonego Królestwa, posiadający wpis do rejestru agencji zatrudnienia oraz działający w ramach złożonego zawiadomienia, nie będą mogli prowadzić działalności w zakresie agencji zatrudnienia na dotychczasowych zasadach.
Z tym dniem przedsiębiorcy Ci zostaną, przez marszałka województwa, właściwego w rozumieniu przepisów ww. ustawy, wykreśleni z rejestru agencji zatrudnienia albo z wykazu przedsiębiorców zagranicznych.
Przedsiębiorcy, którzy zechcą kontynuować działalność z zakresu agencji zatrudnienia na terenie Polski, będą musieli wystąpić o wpis do rejestru agencji zatrudnienia, przy czym osoby fizyczne będą mogły wykonywać tę działalność wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej. Przedsiębiorcy Ci będą podlegać przepisom mającym zastosowanie do przedsiębiorców państw trzecich w Unii Europejskiej
Należy podkreślić, iż przedsiębiorcy ze Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej zamierzający po dniu wejścia w życie ww. ustawy ubiegać się o uprawnienia do prowadzenia usług agencji zatrudnienia na terytorium Polski będą traktowani jak przedsiębiorcy państw trzecich.
Scenariusz 3: zmiana terminu Brexitu
Istnieje także możliwość ponownego przesunięcia daty wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Aby do tego doszło Rada Europejska w porozumieniu z Wielką Brytanią musiałyby podjąć jednomyślną decyzję o wydłużeniu okresu negocjacji.
Źródło: https://udsc.gov.pl/, http://psz.praca.gov.pl/, http://radom.praca.gov.pl
